L'astësan a l'é un dialèt ch'a l'ha 'na fòrt influensa dla koinè piemontèisa, bele s'a l'ha quaidun-e influense lombarde, për via dla vzinansa ëd cola region. Për esempi, as dise "sio", "sia" an leu dël Piemontèis comun "barba" e "magna", ma cost qui a l'è bele adess un dialèt dla lenga piemontèisa a tut ij' efèt.
L' astësan, ant le bande meridionaj dla provinsa, a deuvra la A tònica velarisà, dont la a acentà a dventa scasi ò, e a së scriv "ä" (es. muräja, pronunsià muròja). Costa règola a val anche për ij përnòm (es. ä-i é, pronunsià ò-i é).
Bernardino Biondelli Saggio sui dialetti gallo-italici p. 506
Un òm l'avia doi fieui.
E ël pù giovo a l'ha dit a sò pari: "Pari, deme on po' la mia part!” E ël pari l'ha divis le sostanse fra lor.
Da lì a pòchi dì, essènà tuti radunà, ël pù giovo a l'è partì per un pais lontan, e là l'ha dissipà la soa part, vivend lussuriosament.
Dòp che l'avia peui consumà tut, ant col paìs a-i è vnuje 'na gran fam, e chiel l'ha comensà a avèj ëd bsògn.
E l'è andàt a stè per servitor a cà d'un ëd col pais, dal qual l'è stat mandà an campagna an pastura ai crin.
Chiel al sercava d'empisse la pansa di giandi ch'a mangiavo lor; ma gnun a-j na dava.
Anlora, tornà ant se stess a l'ha dit: "Quanta gent ëd servissi an cà ëd mè pari a abondo ëd pan, e mi qui a meur ëd la fam!
Andreu dunque da mè pari, e a-j direu: Pari, mi già i heu fat mal avanti al siél e avanti a voi; già mi i son pù nen degn che a 'm ciami vost fieul. Fèmi com un di vòst servitor".
E aosandsi a l'è andàt da sò pari. A l'era ancora lontan, quand sò pari l'ha vist, e pijà da la compassion a-j è coruje 'ncontra, l'ha ambrassalo antorn al còl e l'ha basalo.
E 'l fieul a l'ha dije: "O pari, mi i heu pecà contra ël siél, e voi; già i son pù nen degn ch'a 'm ciami vòst fieul.
E 'l pari dis ai servitor: "Prest, porté la vestimenta pù bela, e vestilo subit; butèj l'anèl ant ël dì, e le scarpe ant i pè;
Mnè prest un vidèl gras, e masselo; mangioma e doma un past;
Perchè cost mè fieul a l'era mòrt e l'è risuscità; l'era perì e l'è stat trovà". E a 's son butase a mangiè.
Ël fieul pù vèj a l'era an campagna; tornand, e trovandsi vsin a cà, a l'ha sentì la musica;
E a l'ha ciamà ël perchè a 'n servitor.
Cost qui a l'ha dije: "Tò fradèl a l'è tornà, e tò pari l'ha fat massè un vidèl perchè a l'è tornà a cà san e salv".
Cost fieul l'è andàt an còlra e 'l voria nen entrè. Sò pari anlora a-j è vnuje 'ncontra, e lo pregava ch'a l'entrèissa.
E chiel a-j ha responduje: "Son tanti ani che mi a 'v serv, e i heu mai disubidivi; e voi a m'èi mai dami 'n agnèl da mangiè con i mè amis.
E dòp che cost vòst fieul, che a l'ha divorà la soa part con le dòne ëd mond, a l'è tornà, a-j èi massà un vidèl gras."
Anlora ël pari a-j ha dije: "Sent, mè fieul, ti a 't ses sempre con mi, e tut còs a mi i posséd a l'è tò;
A bsognava però dé un past e stè alegher perchè tò fradèl a l'era mort e a l'è risuscità; l'era perdussi e l'avoma trovalo."
Giovanni Papanti I parlari italiani in Certaldo p. 68
Sentì costa: aj temp dël prim re 'd Cipro, dòp che Goffredo ëd Bojon l'ha conquistà la Tèra Santa, a-j è ruvàje che 'na Guascon-a d'alto rango l'é andàita an pelegrinagi al Santo Sepolcro; e, tornand andrera, 'na vòta ch'a l'é stà a Cipro, certi plandron l'han insultàla malament. 'Sta pòvra sgnora l'avìa un bel lamentésse, j'era gnun ch'a podèissa consoléla. Anlora a l'ha pensà ëd ricori al re; ma, si sgnor, ch'i diso ch'a l'avrìa perdù ël temp e la pàira, përché 'l re l'era tant mòl ëd coragi e mal ansèm che, non basta ëd toleré le ofèise dij àitri, a n'agiuntiva chiel istèss ëd tut ij color; al punto che se quaicadun l'avìa ëd magon, s'armangiava a tacà chiel. 'Sta sgnora, sentend tut sòsi, e disperand ëd podèisse vendiché, tant për consoléssi ëd sò dëspiasì, l'ha pensà ëd stafilé la poltronerìa dël sovran. 'S n'è andàsne për conseguensa dnan da chiel, disendije: "Maestà! Mi i veno nen davanti a voi për otègni vendeta ëd l'ingiùria ch'a m'han fàmi: ma, tant për consolémi, i 'v prego ëd volèimi insegné 'd che manèra i sopòrti ij insult ch'a 'v fan, così për sentì dì; për tant ch'i peussa seufrì passientement col ch'a m'han fàmi a mi. Nossgnor sa s'i lo darìa a voi, quand i podèissa, da posto che i seurbi con tanta facilità". Ël re, dòp esse stat fin anlora un fier poltron e san-sossì, coma 's l'èisso desviàlo da un seugn, l'ha comënsà a castié severament l'ofèisa ëd cola sgnora, peui l'ha continuà a pié sodisfassion contra chianque avèissa fat për l'avnì la pù pcita ofèisa a l'onor ëd soa corona. Giovanni Papanti, I parlari italiani a Certaldo, 1875, pàg. 68-69
Giovan Giòrs Alion (1460/1470 - 1529) un dij prim autòr an piemontèis, le sò euvre pù amportanti, le Farse, i son ëscrivùe an dialèt astësan.
Vitòrio Alfé (16 genè 1479 - 18 otòbar 1803) grand poeta, a l'ha scrivù doi sonèt polèmich an astësan.
Angelo Brofferio (6 dzèmbar 1802 - 25 magg 1866) a l'ha scrivù motoben ëd canson patriòttiche an astësan, mòlte i son stà anterpretàje dal cantant Gipo Frassino ant ël album Guarda che bianca lun-a (1974).
Ël grup musical dij Farinej dla Brigna, nà dël 1986, a canta ëdcò dle canson an dialèt, coma ad esempi "La mè Panda a perd i tòch", na parodìa dla canson "La mia banda suona il rock" ëd Ivano Fossati.
